Poradnictwo zawodowe i kształcenie dualne w Niemczech

W Niemczech funkcjonuje Niemiecka Federalna Agencja Pracy czyli Bundesagentur für Arbeit (BA) która jest publiczna instytucja, zajmującej się pośrednictwem zawodowym na płaszczyźnie krajowej. Oprócz pośrednictwa pracy zajmuje się doradztwem, badaniem, analizą i udzielaniem informacji o rynku pracy w Niemczech.

Pośrednictwem pracy w Niemczech zajmują się agencje pracy czyli Arbeitsagenturen, które są odpowiednikami naszych polskich urzędów pracy.

W urzędach pracy w /Agentur für Arbeit – Agencja Pracy/ funkcjonują specjalne zespoły doradców/pośredników, które świadczą m.in. usługi dla młodzieży do 24 roku życia.

Jednak oferta poradnictwa jest skierowana przede wszystkim do młodzieży uczącej się, absolwentów.

Agencje pracy współpracują w obszarze poradnictwa z innymi instytucjami, przede wszystkim z instytucjami edukacyjnymi/szkołami, wyższymi uczelniami, instytucjami kształcenia ustawicznego, Krajową Izbą Gospodarczą oraz jej oddziałami, organizacjami pracodawców, samorządowymi biurami doradztwa kształceniowego oraz zawodowego, komórkami doradztwa zawodowego w szkołach średnich realizującymi zadania doradcze.

Agencje pracy mają ustawowy obowiązek prowadzenia orientacji zawodowej i współpracy w tym zakresie ze szkołami. BA /Bundesagentur für Arbeit/ podpisała porozumienia z różnymi partnerami, aby zapewnić usługę poradnictwa na wszystkich etapach kształcenia. Dotyczy to szczególnie uczniów ostatnich i przedostatnich klas.

Wczesne rozpoczęcie informacji i orientacji zawodowej to:

a/ ogólne – wprowadzenie w problematykę wyboru zawodu,

b/ informacje nt. wymagań, treści kształcenia, dalszych możliwości zawodowych na rynku pracy.

Działaniami tymi objęci są uczniowie od 13 – 14 roku życia – w zależności od landu /kraju związkowego/. Wybór zawodu i drogi kształcenia zaczyna się w Niemczech od 8 klasy, planowanie od 7 klasy. Doradztwo zawodowe zagwarantowane ustawowo przez Bundesagentur jest realizowane dla młodzieży do 25 roku życia przez Centrum Informacji Zawodowej /BIZ –Berufs Information Zentrum/ funkcjonujące w strukturach każdej agencji pracy.

BIZ proponuje dla młodzieży szkolnej w ciągu roku, to 2 lekcje orientacji zawodowej realizowane w szkole przez doradcę BIZ oraz 1 wizyta w Centrum Informacji Zawodowej.

W czasie zajęć z uczniami specjaliści BIZ doradzają, jakie kierunki kształcenia wybrać oraz wskazują zawody w których absolwenci będą poszukiwani na rynku pracy za kilka lat. Jednym z zadań realizowanych przez Agentur fur Arbeit w obszarze poradnictwa jest znajdowania miejsc kształcenia zawodowego w systemie dualnym.

W trakcie kształcenia zawodowego w kształceniu dualnym uczeń otrzymuje pomoc socjalną /Beihilfe/, ok. 300 – 400 Euro, a jeśli jeszcze jest po miejsce pracy poza miejscem zamieszkania to agencja finansuje także koszty starań o pracę i koszty przeprowadzki.

Jednak nie angażuje się w nawiązywanie kontaktów w odniesieniu do kształcenia na studiach i w szkołach zawodowych.

 Kształcenie dualne

 W Niemczech funkcjonuje 349 uznanych zawodów. Toteż kształcenie zawodowe w Niemczech w dużej części opiera się na dualnym systemie kształcenia. Jest on dostępny dla wszystkich absolwentów szkół średnich I stopnia, niezależnie od wyników w nauce. Kształcenie w systemie dualnym przygotowuje do pracy zgodnie z zasadami szkolenia ustalanymi na szczeblu krajowym i według programów nauczania ustalonych przez landy.

Przez 3-4 dni zajęcia praktyczne odbywają się w zakładzie pracy a 1-2 dni w szkole. Są to zajęcia teoretyczne. Każdy uczeń znajduje pracodawcę lub pomaga mu w tym Agentur fur Arbeit, następnie zawiera umowę. Czas kształcenia dualnego to 2 – 3,5 roku. W okresie kształcenia uczeń otrzymuje wynagrodzenie oraz świadczenia socjalne od zakładu pracy. Wynagrodzenia dla ucznia jest niższa od pensji pracownika wykwalifikowanego, ale wyższe niż wynagrodzenie polskiego ucznia. Każdy pracodawca zwalnia ucznia na okres nauki w szkole. Podczas nauki zawodu uczniowie zdają egzamin dwa razy: w połowie okresu nauki i na jej zakończenie. Egzamin składa się z zadań teoretycznych i praktycznych.

Uzupełniającym elementem systemu dualnego jest tzw. kształcenie ponadzakładowe.

W kształceniu ponadzakładowym odbywa się część praktycznej nauki zawodu w sytuacji, gdy zakład nie chce (np. ze względu na koszty) lub nie może (np. z uwagi na brak sprzętu) jej zrealizować. Wówczas część praktyczna jest zlecana zewnętrznemu podmiotowi, ale koszty ponosi pracodawca.

Są duże korzyści dualnego systemu kształcenia m.in.: odpowiedzialność przedsiębiorców za procesy na rynku pracy, przygotowanie swoich przyszłych pracowników, zmniejszenie ryzyka przyjęcia nieodpowiednich pracowników, zapewnienie specjalistów na przyszłość, uczniowie doskonalą umiejętności wg oczekiwań i standardów rynku pracy, uczą się i zarabiają pieniądze, państwo jest odciążone poprzez udział finansowy sektora prywatnego, niskie bezrobocie wśród młodzieży.

Ale są i słabe strony tego kształcenia takie jak: uzależnienie nauki kondycji firm, wysokie koszty dla przedsiębiorstwa, brak wystarczającej liczby miejsc pracy w systemie dualnym.

 —

Elżbieta Wojnowicz