Wielka Sobota – święcenie pokarmów w Szczepanowie i Sterkowcu

Wielkanocna tradycja nakazuje święcić pokarmy w Wielką Sobotę. Produkty, które wkładamy do przystrojonych koszyków znajdą się na Wielkanocnym stole. Zanim jednak tam trafią w przeddzień Wielkanocy muszą zostać poświęcone przez kapłana.

W parafii Szczepanów od lat święcenie pokarmów odbywa się nie tylko w kościele parafialnym, ale także w domach kultury (m.in. w Sterkowcu), remizach i prywatnych posesjach stanowiących tradycyjne miejsce spotkań parafian.

Sam zwyczaj znany jest w Kościele od Średniowiecza. Początkowo święcono wyłącznie baranka, później także mięso, jaja, ser, masło, ryby oraz liczne przyprawy i zioła. Mięso symbolizuje baranka paschalnego, chleb jest pamiątką rozmnożenia chleba przez Jezusa, a jajo – oznacza symbol rodzącego się życia i Zmartwychwstałego Chrystusa. Święcenie pokarmów wielkanocnych jest do dziś aktualne nie tylko w Polsce, lecz również w innych krajach, na przykład w Austrii, w Bawarii i we Włoszech.

Historia święcenia pokarmów w Sterkowcu

Tradycja święcenia pokarmów w Sterkowcu ma swoją długą tradycję, jednak jej początki z powodu upływu czasu są już trudne do uchwycenia. Prawdopodobnie tak jak i w innych miejscowościach święcenie pokarmów na wybranym placu było podyktowane udogodnieniem dla wiernych – wszak dotarcie do Szczepanowa zajmowało piechotą nieco czasu. O wiele łatwiej było posłać któregoś z gospodarzy furmanką po księdza, który miał dokonać poświęcenia pokarmów. Z czasem miejsce konnego  wozu zajęły pierwsze samochody osobowe (w latach 60-tych XX wieku). Przez lata przywóz księdza na święcenie stanowił wyróżnienie dla gospodarza i cieszył się sporym poważaniem. Na początku lat 2000 księża zaczęli przyjeżdżać na święcenie własnymi samochodami.

Miejscowym zwyczajem jest, że poświęcenia pokarmów dokonuje ksiądz wikary uczący w danym czasie w Sterkowcu religii, ale nie jest to ściśle przestrzegana reguła. Za posługę dla księdza przekazywano ofiarę: kiedyś były to jajka (zbierane do łopołki – kosza wyplatanego z łyka dębowego), a później od lat 80-tych XX wieku pieniądze. 

Miejsce święcenia pokarmów przez lata zmieniało się. Z potwierdzonych informacji – po II Wojnie Światowej święcenie pokarmów odbywało się na placu obok szkoły podstawowej (warto zaznaczyć, że budynek szkoły powstał w 1907 r., a więc jest prawdopodobne że od tego mniej więcej czasu święcono pokarmy również w tym miejscu). Po usunięciu religii ze szkoły (od 1959 r.) święcenie odbywało się w punkcie katechetycznym prowadzonym w domu pani Wiktorii Golec (przy ul. Sosnowej, obecnie budynek już nie istnieje). Wyjątkowo jeden raz pod koniec lat 80-tych XX wieku święcenie odbyło się na ogrodzie u państwa Zdunków. Po oddaniu do użytku nowego budynku Domu Kultury w Sterkowcu (w 1994 r.) święcenie odbywa się w sali widowiskowej.  

W 2003 roku w 750 rocznicę kanonizacji Św. Stanisława przy okazji święcenia pokarmów dokonano ponownego poświęcenia odnowionego krzyża stanowiącego pamiątkę jubileuszu 9 wiekowego odkupienia (krzyż ufundowała gromada Sterkowiec w 1936 r.). 

Od kilkunastu lat święcenie rozpoczyna się zwyczajowo o godz. 9.30. Na przestrzeni lat święcenie rozpoczynało się najwcześniej o godz. 9.00, a najpóźniej o godz. 10.00. Po błogosławieństwie wody, kapłan błogosławi pokarmy przyniesione w koszykach, które są ustawione na dużym wspólnym stole pośrodku sali. Poświęconą wodę można zabrać do domu. W obrzędzie bierze udział zazwyczaj ponad 100-130 osób, w grupie tej dużą część stanowią rodzice z dziećmi.

Z czasem dostępność samochodów spowodowała, że część mieszkańców jedzie do szczepanowskiej bazyliki na święcenie pokarmów, przy okazji nawiedzając Grób Pański i adorując krzyż. Nadal jednak wiele osób w naszej małej społeczności ceni sobie możliwość spotkania w Domu Kultury w Sterkowcu i kultywuje tą małą, lokalną tradycję.  A po święceniu i tak jedzie do kościoła parafialnego, by tam pomodlić się przy Grobie Pana Jezusa. 

Podziękowania za pomoc w opracowaniu teksty dla: Marii Zdunek, Marii Paprockiej, Doroty Karaś, Agnieszki Pałki.

Galeria zdjęć Sterkowiec <==

Galeria zdjęć Szczepanów <==

—

sterkowiec.pl / bazylikaszczepanow.pl

Foto Olczak